هپاتیت چیست؟
اگر پزشک به شما اعلام بکند که دچار هپاتیت شده‌اید، باید اطلاع پیدا کنید که درباره‌ی کدام نوع از آن صحبت می‌کند. پنج نوع مختلف از هپاتیت وجود دارد که هرکدام علل متفاوتی دارند. با این حال همه‌ی آن‌ها یک ویژگی مشترک دارند: هپاتیت کبد شما را آلوده و درگیر کرده و سبب التهاب آن می‌شود.
علل بروز انواع مختلف هپاتیت چیست؟
نوع ویروسی که سبب ایجاد هپاتیت شده بر شدت بیماری و مدت زمان آن تاثیر دارد.
هپاتیت A
فرد معمولا زمانی به این نوع از هپاتیت مبتلا می‌شود که چیزی بخورد یا بنوشد که ویروس در آن وجود داشته باشد. این نوع از هپاتیت کم‌خطرترین است زیرا تقریبا همیشه به خودی خود بهبود می‌یابد و به التهاب مزمن کبد منجر نمی‌شود.
با این وجود حدود 20 درصد از افرادی که به هپاتیت A مبتلا می‌شوند، آنقدر بیمار شده که نیاز به بستری در بیمارستان خواهند داشت. واکسنی وجود دارد که می‌تواند از هپاتیت A پیشگیری نماید.
هپاتیت B
این نوع از هپاتیت به چندین روش منتقل می‌شود. انتقال و ابتلا به هپاتیت B از طریق رابطه‌ی جنسی با فرد آلوده یا استفاده از سوزن آلوده به ویروس در هنگام مصرف مواد مخدر، امکان‌پذیر است. این ویروس همچنین می‌تواند از مادر به نوزاد در هنگام تولد یا کمی پس از آن منتقل شود.
بیشتر بزرگسالان مبتلا به هپاتیت B بهبود می‌یابند اما درصد کمی نمی‌توانند بیماری را از بین ببرند و تبدیل به فرد ناقل می‌شوند؛ یعنی حتی وقتی علائم ندارند می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند.
هپاتیت C
فرد در صورت تماس با خون آلوده یا سوزن‌هایی که برای تزریق مواد مخدر غیرقانونی یا خالکوبی استفاده می‌شوند و آلوده به ویروس هستند، ممکن است به این نوع از هپاتیت مبتلا شود.
در این نوع از هپاتیت گاهی فرد هیچ علامتی ندارد یا فقط علائم خفیفی را تجربه می‌کند. اما در برخی موارد هپاتیت C منجر به سیروز می‌شود که زخم خطرناکی در کبد است.
هپاتیت D
این نوع از هپاتیت فقط در صورتی اتفاق می‌افتد که از قبل به هپاتیت B مبتلا باشید. هپاتیت D تمایل دارد تا بیماری را شدیدتر کند و می‌تواند از مادر به کودک و از طریق رابطه‌ی جنسی منتقل شود.
هپاتیت E
این نوع از هپاتیت عمدتا در آسیا، مکزیک، هند و آفریقا شیوع دارد. موارد نادری که در آمریکا مشاهده می‌شود معمولا در افرادی است که از سفر به کشورهایی با شیوع این بیماری بازمی‌گردند. هپاتیت E، مشابه هپاتیت A معمولا از طریق خوردن یا نوشیدن چیزی که با ویروس آلوده شده منتقل می‌شود.
آیا می‌توان از هپاتیت پیشگیری کرد؟
راه‌های زیادی از دریافت واکسن گرفته تا شستن صحیح دست‌ها، برای پیشگیری از هپاتیت وجود دارد اما همه چیز بسته به نوع هپاتیت است. در ادامه نکاتی برای پیشگیری از سه نوع اصلی این بیماری کبدی یعنی هپاتیت A، B و C آورده شده، همچنین توضیحی درباره‌ی اینکه هرکدام چگونه به طور متفاوتی منتقل می‌شوند، ارائه شده است.
چگونه از هپاتیت A پیشگیری کنیم؟
شما می‌توانید از طریق خوردن غذا یا نوشیدن آب یا هر نوشیدنی که ویروس هپاتیت A در آن وجود دارد، به این بیماری مبتلا شوید. همچنین ممکن است اگر با فرد مبتلا تماس نزدیک فیزیکی داشته یا رابطه‌ی جنسی برقرار کنید، به این ویروس مبتلا شوید.
بهترین راه پیشگیری از هپاتیت A، دریافت واکسن است. کودکان باید حدود 1 سالگی واکسن دریافت نمایند. به عنوان یک بزرگسال اگر شرایط زیر را دارید، باید واکسن بزنید:
- سفر به آفریقا، آسیا (به جز ژاپن)، منطقه‌ی مدیترانه، اروپای شرقی، خاورمیانه، آمریکای مرکزی و جنوبی، مکزیک و بخش‌هایی از کارائیب
- استفاده از مواد مخدر
- حضور در ارتش
- کار در مهد کودک، خانه‌ی سالمندان یا حرفه‌های بهداشتی
- ابتلا به بیماری مزمن کبدی
- استفاده از محصولات خونی برای درمان هموفیلی یا سایر بیماری‌ها
اگر قصد سفر به منطقه‌ای با شیوع هپاتیت A دارید، در نظر داشته باشید که واکسن 2 تا 4 هفته پس از تزریق شروع به اثرگذاری می‌کند. برای محافظت طولانی مدت، نیاز به تزریق دوز دوم بین 6 تا 12 ماه بعد دارید.
در صورتی که واکسن هپاتیت A را یک ماه قبل از سفر دریافت نکرده‌اید، ممکن است بتوانید قبل از رفتن آمپول ایمونوگلوبولین هپاتیت A را دریافت کنید. این آمپول ممکن است در صورتی که ظرف دو هفته قبل یا بعد از تماس با ویروس تزریق شود، از بروز عفونت پیشگیری نماید.
اگر به مناطقی سفر می‌کنید که ویروس در آنجا رایج است، درباره‌ی آنچه می‌خورید و می‌نوشید دقت کنید. آب و یخ آلوده، همچنین میوه، سبزیجات و غذاهای نیم‌پز از دلایل رایج عفونت یا هپاتیت A هستند. بنابراین باید:
- از غذاهای خیابانی اجتناب کنید.
- فقط آب بطری شده یا معدنی بنوشید و از آن برای مسواک زدن استفاده کنید. می‌توانید آب لوله‌کشی را حداقل به مدت 1 دقیقه بجوشانید.
- از نوشیدنی‌های دارای یخ استفاده نکنید.
- از لبنیات و گوشت یا ماهی نیم‌پز صرف نظر نمایید.
- سالاد یا میوه‌ی تازه را از رستوران سفارش ندهید؛ چون اطلاع ندارید که با آب تمیز شسته شده‌اند یا خیر.
- خودتان میوه‌ها و سبزیجات را پوست بگیرید و با آب بطری شده بشویید.
- پس از استفاده از سرویس بهداشتی، تعویض پوشک کودکان و پیش از غذا خوردن یا سرو غذا، دست‌های خود را خوب بشویید.
اگر در مهد کودک یا مکانی شلوغ کار می‌کنید، مخصوصا اگر با مدفوع، خون، بزاق یا سایر مایعات بدن فرد مبتلا تماس دارید، احتیاط بیشتری به خرج دهید.
چگونه از هپاتیت B پیشگیری کنیم؟
فرد در صورتی به هپاتیت B مبتلا می‌شود که با خون و یا سایر مایعات بدنی فرد مبتلا تماس داشته باشد. یکی از راه‌های شایع انتقال این نوع از هپاتیت، رابطه‌ی جنسی یا استفاده‌ی مشترک از سوزن با فرد مبتلا است.
شما می‌توانید با واکسن از ایتلا به این نوع از هپاتیت جلوگیری کنید. CDC توصیه می‌کند که نوزادان کمی بعد از تولد دوز اول واکسن را دریافت نمایند. آن‌ها نیاز به تزریق دوزهای بعدی بین 6 تا 18 ماهگی دارند. کودکان زیر 19 سال که برخی از دوزها را از دست داده‌اند، باید دوزهای جبرانی را دریافت کنند.
اگر به عنوان بزرگسال واکسن هپاتیت B را دریافت نکرده‌اید، در صورتی که شرایط زیر را دارید باید آن را تزریق کنید:
- بیماری کلیوی، بیماری مزمن کبدی یا عفونت HIV دارید.
- فردی با اعتیاد به مواد مخدر تزریقی باشد.
- در حوزه‌ی بهداشت و درمان فعالیت دارید.
- با فرد مبتلا به هپاتیت B زندگی می‌کنید.
- به کشوری با شیوع هپاتیت B سفر می‌کنید.
علاوه بر واکسن بهترین راه برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت B، اجتناب از تماس با خون و مایعات بدن دیگران است. یعنی:
- از مسواک یا تیغ افراد دیگر استفاده نکنید.
- از سوزن استفاده توسط دیگران استفاده نکنید.
- رابطه‌ی جنسی محافظت شده داشته باشید.
فرد از طریق بوسیدن، در آغوش گرفتن، سرفه، عطسه و با استفاده از لیوان، قاشق یا چنگال مشترک با فرد آلوده، به هپاتیت B مبتلا نمی‌شود. اگر فکر می‌کنید ممکن است به هپاتیت B آلوده شده باشید و قبلا واکسن نزده‌اید، به پزشک اطلاع دهید.
ممکن است بتوانید با دریافت آمپول ایمونوگلوبولین از بروز عفونت جلوگیری کنید. در صورتی که تصور می‌کنید امکان دارد از طریق رابطه‌ی جنسی مبتلا شده باشید، باید این آمپول را ظرف 14 روز دریافت کنید. اگر از راه‌های دیگر آلوده شده باشید باید ظرف 24 ساعت آمپول را تزریق نمایید.
چگونه از هپاتیت C پیشگیری کنیم؟
هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد. از آنجا که بیشتر افراد مبتلا به این هپاتیت سال‌ها هیچ علائمی را بروز نمی‌دهند، بسیاری از آن‌ها اطلاع ندارند که آلوده به این ویروس هستند. برای محافظت از خود در برابر هپاتیت C اقدامات زیر را انجام دهید:
- سوزن مشترک با سایر افراد استفاده نکنید.
- درباره‌ی سابقه‌ی جنسی شریک خود اطلاع داشته باشید و اگر فکر می‌کنید ممکن است آلوده باشد، ازمایش دهید.
- رابطه‌ی جنسی محافظت شده داشته باشید.
با انجام تست بزاق و دریافت گزارشات سلامت و سرطان و اختلالات قلبی و عصبی حنیفا، از احتمال ابتلای ژنتیکی خود به بیماری‌های مختلف اطلاع یافته و راهکارهای لازم جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری‌ها را در سبک زندگی خود پیش بگیرید.
